مترونیدازول از داروهای آنتی بیوتیک است که برای درمان بسیاری از عفونت های باکتریایی واژن، معده یا روده، کبد، پوست، مفاصل، مغز، قلب و دستگاه تنفسی تجویز می شود و رشد و نمو باکتری ها و انگل های خاصی را متوقف می کند.مصرف مترونیدازول روی درمان عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا اثری نداشته و تنها برای عفونت های خاص باکتریایی و انگلی قابل استفاده می باشد. توجه به این نکته از آن جهت اهمیت دارد که استفاده نا به جا از هرگونه داروی آنتی بیوتیک ممکن است باعث کاهش اثر دارویی آن در سایر مواقع مورد نیاز شود.
مکانیسم اثر مترونیدازول :
مترونیدازول، پس از جذب توسط میکروارگانیسم ها احیا و به یک ترکیب سمی تبدیل می شود. که با پیوند یافتن به DNA موجب توقف ساخت آن و مرگ سلول می شود.
فارماکوکینتیک مترونیدازول :
این دارو از راه خوراکی به خوبی جذب می شود و در اغلب مایعات و ترشحات بدن منتشر می شود. غلظت سرمی دارو 2-1 ساعت پس از مصرف خوراکی به اوج خود می رسد. نیمه عمر مترونیدازول در بزرگسالان 12-6 ساعت است که در صورت عیب کار کبد به 29-10 ساعت افزایش می یابد. دفع این دارو عمدتاً کلیوی است و تا 15 در صد از دارو ممکن است از راه مدفوع دفع شود. 20% از دارو بعد از مصرف واژینال به صورت سیستمیک جذب می شود.
موارد مصرف مترونیدازول :
مترونیدازول برای درمان عفونت های ناشی از انواع مختلفی از باکتری ها که به طور کلی به عنوان باکتری های بی هوازی شناخته می شوند، استفاده می شود. این باکتری ها نیازی به اکسیژن برای رشد ندارند و می توانند باعث ایجاد عفونت در مناطق بدن مانند استخوان ها، روده، حفره های لگن و لثه شوند. مثالها عبارتند از:
- عفونت های باکتریایی دندان، به عنوان مثال آبسه های دندانی.
- التهاب دردناک و زخم های لثه (زگیل های زخمی).
- زخم ها و خراش های پا که با باکتری های بی هوازی آلوده می شوند.
- عفونت باکتریایی واژن .
- آبسه در حفره لگن، معمولا نتیجه عفونت شکمی است.
- التهاب بافت همبند و عضله اطراف رحم به علت عفونت باکتریایی (سلولیت لگن).
- عفونت های باکتریایی در شکم (پریتونیت).
- عفونت های باکتریایی استخوان (استئومیلیت).
- عفونت باکتریایی خون (سپتیکمی یا مسمومیت خون) .
- عفونت باکتریایی خون بعد از زایمان (تب خونی / سپسیس) .
- شکل جدی پنومونی (necromitis pneumonia).
- آبسه مغزی.
- از بین بردن باکتری های هلیکوباکتر پیلوری از روده در افراد مبتلا به زخم معده.
مترونیدازول و درمان عفونت های ویروسی
- مترونیدازول همچنین برای جلوگیری از عفونت بعد از جراحی، به ویژه جراحی زنان و عمل جراحی در روده، که در آن بسیاری از باکتری های بی هوازی یافت می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.
- مترونیدازول همچنین برای درمان عفونت با پروتوپس ها استفاده می شود. این میکرو ارگانیسمها نیز بی هوازی و حاوی Trichomonas vaginalis هستند که باعث عفونت تریکوموناس واژن می شود و سایر پروتوپس ها مانند Entamoeba histolytica که سبب ایجاد دیسترومیت آمیوبیک و Gardia lambila (که سبب جیاردیا شدن) می شود.
- قرص های مترونیدازول خوراکی است، اما ممکن است از طریق شیاف یا از طریق وریدی (تزریق داخل وریدی) برای عفونت های جدی تر استفاده شود.
اشکال دارویی و کاربرد هر کدام:
-قرص مترونیدازول 250 میلی گرم
-قرص واژینال مترونیدازول 500 میلی گرم
-شیاف واژینال مترونیدازول 500 میلی گرم
-سوسپانسیون خوراکی مترونیدازول 125 میلی گرم / 5 میلی لیتر
-آمپول مترونیدازول 500 میلی گرم / 100 میلی لیتر
-ژل موضعی مترونیدازول 0.75 %
-ژل واژینال مترونیدازول واژینال 0.75 %
-قرص مترونیدازول :
برای درمان بسیاری از عفونت های ناشی از باکتری یا انگل مورد استفاده قرار میگیرد. این موارد شامل عفونت هایی است که در دستگاه گوارش یا دستگاه تولید مثل مانند آمبیازیس و تریکومونیازیس رخ میدهد میباشد. از مترونیدازول به عنوان بخشی از درمان ترکیبی مورد استفاده قرار میگیرد. به این معنی که ممکن است لازم باشد که آن را با داروهای دیگر مصرف کنید.
ژل واژینال مترونیدازول :
برای درمان عفونت های باکتریایی واژن استفاده میشود. البته میتوان گفت مترونیدازول عفونت قارچی واژن را درمان نمیکند.
پماد مترونیدازول :
برای درمان بیماری های پوستی نیز استفاده میشود.
آمپول مترونیدازول :
به فرم 500 میلی گرم /100 میلی لیتر میباشد. مصرف آمپول مترونیدازول برای درمان عفونت ها در حین عمل روده استفاده میشود. در طی یک دوره زمانی به صورت تزریق داخل وریدی انجام میشود.
مزایای مترونیدازول :
-از مزایای مترونیدازول مناسب بودن آن برای افرادی است که به پنی سیلین ها حساسیت دارند.
-ارزان قیمت بودن و پرکاربرد بودن دارو
پیش از مصرف مترونیدازول :
_در صورت بارداری یا قصد باردار شدن و شیردهی، مشکلات کبدی، خونی و سابقه ی حساسیت دارویی حتما پزشک خودرا مطلع کنید.
_مصرف الکل در مدت درمان با این دارو ممنوع می باشد.
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.
موارد منع مصرف مترونیدازول :
.- اگر به هر یک از مواد تشکیل دهنده آلرژی دارید نباید قرص های مترونیدازول و شربت آن را استفاده کنید. اگر قبلا چنین حساسیتی داشته اید، لطفا از دکتر یا داروساز خود بپرسید. اگر احساس می کنید که یک واکنش آلرژیک داشته اید، مترونیدازول را متوقف کنید و بلافاصله به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
- مترونیدازول باید در افراد مبتلا به مشکلات کبدی با احتیاط استفاده شود.
مترونیدازول و بارداری :
مصرف مترونیدازول در سه ماهه اول بارداری برای جنین خطرناک است و مصرف آن تنها با تشخیص پزشک و فقط زمانی که واقعا مورد نیاز باشد امکان پذیر است.
اگر باردار هستید یا قصد بارداری در دوره درمان با مترونیدازول دارید حتما با پزشک در این باره صحبت کرده و درباره مضرات این دارو در دوران بارداری با او مشورت کنید.
مترونیدازول و شیردهی :
این دارو از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می شود بنابراین در صورت مصرف این دارو و قبل از شیردهی حتما با پزشک مشورت کنید.
در صورت تجویز کوتاه مدت یا تنها یک دوز مترونیدازول، ممکن است پزشک از مادر بخواهد برای مدت کوتاه بعد از مصرف، شیردهی را متوقف کند. توصیه می شود درباره جزئیات با پزشک مشورت کنید.
مترونیدازول برای سگ ها و گربه ها :
مترونیدازول برای درمان بیماری هایی همچون التهاب روده، اسهال، عفونت های خاص و بیماری پریودنتال و توسط دامپزشک برای سگ و گربه ها تجویز می شود.
نکات مهم در مصرف قرص مترونیدازول :
-این دارو را می توان با وعده های اصلی غذا یا مقداری خوراکی مصرف کرد تا معده را ناراحت نکند. بهتر است این دارو طی شبانه روز در نوبت هایی با فواصل یکسان مصرف شود تا سطح دارو در خون ثابت باقی بماند. اگر قراراست روزی ۴ نوبت این قرص را مصرف کنید بهتر است هر ۶ ساعت یک بار باشد. درباره میزان جذب این دارو میتوان گفت حدود ۸۰ درصد داروی خوراکی جذب می شود. لازم به ذکر است که غذا سرعت جذب را به تأخیر می اندازد اما در مقدار جذب تأثیری ندارد.
توجه داشته باشید که اگر پیش از اتمام دارو، مصرفش را قطع کنید، ممکن است علایمتان مجددا عود کند. اگر یک نوبت را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید مصرفش کنید. البته اگر تقریبا موقع نوبت بعدی رسیده است ، به برنامه دارویی معمولتان بازگردید و مقدار دارو را دو برابر نکنید. برای نگهداری این دارو دمای اتاق مناسب بوده و باید آن را از رطوبت و گرمای زیاد به دور نگه دارید.
توجه: برای پیشگیری از ناراحتی معده، بهتر است این دارو را به همراه غذا و یا یک لیوان پر آب و یا شیر مصرف نمود.
-در صورتی که شیاف واژینال مترونیدازول برای شما تجویز شده،شیاف را از پوشش آن خارج نمایید و به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم نمایید با انگشت با کمی فشار داخل واژن قرار دهیدو چند دقیقه در همین وضعیت بمانید تا دارو کاملا در محل مناسب قرار بگیرد.
دوز مصرفی مترونیدازول در بیماری های مختلف :
-عفونت های پروتئوزایی :
-عمومی: مترونیدازول
-فرم: قرص خوراکی
-دوز: 250 میلی گرم، 500 میلی گرم
دوز بزرگسالان (سنین 18 تا 64 سال)
دوز و طول درمان شما بستگی به نوع عفونت شما دارد.
- عفونت های باکتریایی:
دوز معمول: 500 میلی گرم چهار بار در روز برای 7-10 روز. با این حال، برخی از عفونت ها ممکن است نیاز به درمان طولانی تر داشته باشد.
حداکثر دوز: 4 گرم در روز.
-عفونت های آمیبی:
دوز معمولی: 500 میلی گرم یا 750 میلی گرم سه بار در روز برای 10-5 روز.
-تریکومونایز:
دوز معمولی: هر دو گرم به صورت یک دوز یا دو دوز تقسیم شده از 1 گرم در روز یا 250 میلی گرم سه بار در روز برای 7 روز.
دوز کودکان (سن 0 تا 17 سال)
-عفونت های آمیبی:
دوز معمولی: 35 تا 50 میلی گرم / کیلوگرم وزن بدن در روز به مدت ده روز در سه وعده تقسیم شود.
دوز سالخوردگان (65 ساله و بالاتر):
کلیه ها و کبد سالخوردگان ممکن است مانند قبل عمل نکند. این مسئله باعث می شود بدن به آرامی دارو را پردازش کند. در نتیجه، بیشتر دارو در بدن به مدت طولانی باقی می ماند. این مسئله باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی می شود. پزشک ممکن است دوز دارو را پایین بیاورد یا یک برنامه داری دیگر شروع کند. این عمل می تواند سطح این دارو را در بدن شما افزایش دهد.
-برای واژینوز باکتریایی :
عمومی: مترونیدازول
فرم: قرص خوراکی
قدرت: 750 میلی گرم
دوز بزرگسالان (سنین 18 تا 64 سال)
دوز معمول: 750 میلی گرم در روز به مدت 7 روز.
دوز سالخوردگان (65 ساله و بالاتر):
کلیه ها و کبد سالخوردگان ممکن است مانند قدیم عمل نکند. این مسئله باعث می شود بدن به آرامی دارو را پردازش کند. در نتیجه، بیشتر دارو در بدن شما به مدت طولانی باقی می ماند. این مسئله باعث افزایش خطر ابتلا به عوارض جانبی می شود.
-شربت مترونیدازول کودکان :
به عنوان ضد باکتری در عفونت های بی هوازی mg/kg 5/7 هر ۶ ساعت یا mg/kg 10 هر ۸ ساعت مصرف می شود. به عنوان ضد تک یاخته در درمان آمیبیازیس mg/kg 7/16-6/11، سه بار در روز به مدت ۱۰ روز، در بالانتیدیازیس mg/kg 7/16-6/11 سه بار در روز به مدت ۵ روز، در ژیاردیازیس mg/kg 5 سه بار در روز به مدت ۷ ۵ روز و در درمان تریکومونازیس mg/kg 5 سه بار در روز به مدت ۷ روز مصرف می شود.
عوارض مصرف قرص مترونیدازول :
خیلی از افرادی که از این دارو استفاده می نمایند، دچار مشکلی خاص و جدی نمی شوند. اگر تغییراتی غیرمعمول ولی جدی، همچون بی ثباتی، تشنج، تغییرات خلقی و ذهنی (همچون گیجی)، بی حسی و سوزن سوزن شدن دست ها و یا ادرار دردناک در شما رخ داد، می بایست سریعا پزشک خود را در جریان گذارید. ممکن است رنگ ادرار شما در اثر مصرف این دارو کمی تیره شود که جای نگرانی نیست.
به طور کلی این دارو ممکن است باعث عوارض جانبی همچون سرگیجه، سردرد، اسهال، تهوع و استفراغ، درد معده، کاهش اشتها، یبوستو خشکی دهان شود. اگر هریک از این تاثیرات باقی ماند و یا بدتر شد به پزشک خود مراجعه کرده و وی را باخبر نمایید. همچنین اگر اگر برفک دهان و یا ترشحات چرکی در واژن خود مشاهده نمودید، پزشکتان را در جریان گذارید.
دوز و نحوه مصرف :
-اکثرا این دارو به صورت قرص دهانی تجویز می شود.
دوز تعیین شده توسط پزشک، بستگی به شدت و نوع بیماری شما و شرایط جسمی تان دارد.
-بسته به پاسخ بدنتان به دارو و کاهش یا شدت یافتن بیماری، دوز مصرفی در دوره های بعدی، تغییر می کند. بهتر است این دارو را مطابق با نسخه و دوز تعیین شده مصرف کنید.
-مصرف با دوز کمتر باعث می شود که بیماریتان سریعا مداوا نشود.
-هر روز سر ساعت داروی خود را مصرف کنید.
-می توانید به همراه یک لیوان شیر، داروی خود را بخورید.
-به منظور کاهش درد و ناراحتی معده، پس از مصرف غذا، این دارو را میل کنید.
-از جویدن و کوبیدن قرص خودداری کرده و کامل آن را ببلعید.
مصرف بیش از حد قرص مترونیدازول :
نشانه های مصرف بیش از حد این دارو عبارتند از:
-علائم سرماخوردگی
-حالت تهوع
-استفراغ
-از دست دادن هماهنگی یا تعادل
-تشنج
-کمردرد
اگر حس کردید این دارو را زیاد مصرف کرده اید و یا شاهد علائم ذکر شده بودید، سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
مصرف دوزهای از دست رفته :
سعی کنید نوبت مصرف داروی خود را فراموش نکنید ولی اگر احیانا فراموشتان شد، هرگز این دارو را دو نوبت بعدی دو برابر نخورید. اگر در بین دو نوبت یادتان افتاد و به ساعت نوبت مصرف بعدی نزدیکید، دیگر نوبت فراموش شده را رها کنید.
تداخلات دارویی مترونیدازول :
مترونیدازول میتواند با بعضی داروها و ویتامین ها یا گیاهان دارویی تداخل دارویی ایجاد کند. این تداخل به این معناست که مصرف مترونیدازول با سایر داروها یا اثر داروهای دیگر را کم میکند یا عوارض جدی را نشان میدهد. برای جلوگیری از تداخلات پزشکی باید تمام داروها را با دقت به پزشک خود بگویید. تا پزشک بتواند بهترین تجویز را برای شما داشته باشد.
*تداخل دارویی مترونیدازول به شرح زیر است:
-بدنبال مصرف سایمتیدین، متابولیسم مترونیدازول کاهش می یابد.
-بدنبال مصرف فنوباربیتال، متابولیسم مترونیدازول افزایش یافته و تاثیر آن کاهش می یابد.
-مصرف مترونیدازول باعث افزایش تاثیر داروهای ضد انعقاد خوراکی می شود.
-خطر بروز لکوپنی بدنبال مصرف فلورویوراسیل یا آزاتیوپرین افزایش می یابد.
-مصرف مترونیدازول باعث افزایش تاثیر داروهای لیتیوم و فنی توئین می شود.
هشدارها ی مهم :
هشدارهای FDA :
کپسول و قرص مترونیدازول خوراکی هشدار جعبه سیاه دارند. این جدیترین هشدار اداره غذا و دارو (FDA) است. هشدار جعبه سیاه اثرات دارویی جدی و خطرناکی است که با مصرف این دارو می تواند برای شما رخ دهد.
هشدار سرطانی:
در حین تحقیق بر روی این دارو، سرطان در برخی حیوانات یافت شد. ممکن است این خطر مشابه در انسان نیز وجود داشته باشد. به علت این خطر، این دارو تنها باید برای درمان شرایط مورد تایید توسط FDA استفاده شود. هرگز این دارو را بدون نسخه پزشک مصرف نکنید.
هشدار استفاده از قرص مترونیدازول:
برای جلوگیری از مقاوم شدن باکتری به دارو، باید فقط برای درمان یا جلوگیری از عفونت هایی که تشخیص داده شده است، این قرص را مصرف کنید.
هشدار دهنده اثرات سیستم عصبی:
این داروی خوراکی ممکن است باعث ایجاد شرایط جدی در سیستم عصبی شود. این شرایط عبارتند از:
-آنسفالوپاتی (عملکرد مغز غیر طبیعی)
-مننژیت (التهاب در مغز)
-تشنج
-نوروپاتی محیطی (آسیب عصبی در دست و پا)
در صورتی که نشانه هایی از قبیل:
-از دست دادن حافظه
-مشکل تمرکز
-تب
-گرفتگی گردن
-درد و یا بی حسی در دست یا پا
-آلرژی
مشاهده کردید به پزشک خود مراجعه کنید.
توصیه های دارویی مترونیدازول :
1- پیگیری وضعیت بالینی و آزمایشگاهی بیمار در صورتی که طول درمان از 10 روز تجاوز کند، توصیه می شود.
2- در صورت بروز تحریک گوارشی، مترونیدازول را می توان با غذا مصرف کرد.
3- مترونیدازول تزریقی فقط باید به صورت انفوزیون آهسته وریدی مصرف شود. که در این صورت انفوزیون محلول ها یا سرم های دیگر باید قطع شود.
4- شستن دست ها قبل و بعد از استعمال واژینال دارو توصیه می شود. همچنین رعایت اصول بهداشتی برای جلوگیری از بروز مجدد عفونت ضروری است.
5- در صورت بروز حساسیت یا تحریک، مصرف دارو باید قطع شود.
6- در صورت مصرف شکل واژینال این دارو در درمان تریکوموناز، استفاده از کاندوم به منظور پیشگیری از بروز مجدد عفونت ضروری است. ممکن است به طور همزمان مردان نیز به مصرف این دارو نیاز داشته باشند.
7- در صورت بروز سر گیجه یا منگی با مصرف این داروباید احتیاط نمود.
8- در طول مصرف شکل واژینال این دارو، به منظور پیشگیری از عفونت متقاطع، عفونت مجدد یا رقیق شدن دوز دارو، باید از مقاربت جنسی خودداری نمود.
9- جهت کمک به درمان عفونت و نیز جلوگیری از بروز عوارض مجدد واژینیت، از لباس زیر تمیز و نخی استفاده نمائید.
10- ژل موضعی مترونیدازول تنها برای استفاده موضعی روی پوست می باشد. نزدیک چشم ها استفاده نکنید،زیرا بتعث ریزش اشک از چشم می شود.
11- دوره درمان را حتی در صورت بروز خونریزی قاعدگی کامل نمائید.
12- قرص مترونیدازول واژینال ممکن است حاوی روغن باشدکه می تواند به وسایل مورد استفاده برای جلوگیری از بارداری که از جنس لاتکس هستند ( مانند کاندوم، کلاهک سرویکس، دیافراگم ) آسیب برساند و اثربخشی آنها را کاهش دهد.
13- ممکن است بدنبال مصرف دارو، ادرار به رنگ تیره ( زرد تیره تا قهوه ای) در آید که مساله قابل توجهی نیست.
14- توصیه می شود در صورت بروز علائم عفونت ثانویه ( ادرار شیری رنگ و متعفن، درد موقع دفع ادرار ) به پزشک اطلاع دهید.
15- ژل موضعی مترونیدازول موجب رنگی شدن لباس نمی شود.
برای مصرف این دارو موارد زیر را در نظر داشته باشید:
-اگر در حال درمان عفونت با تریکوموناس هستید، برای جلوگیری از عفونت مجدد همسرتان نیز باید همزمان با این دارو درمان شود و تا بهبود کامل برای روابط جنسی حتما از کاندوم استفاده شود.
-در صورت سابقه یا ابتلا به بیماری های مغزی مثل صرع ؛ مشکلات خونی یا بیمای های کبدی حتما در ارتباط با مصرف این دارو با پزشک مربوطه مشورت کنید.
-در صورت مصرف داروهای دیگر، به ویژه ضدانعقاد (رقیق کننده های خون ، مثل وارفارین) یا دیسولفیرام حتما موراد را با پزشک خود در میان بگذارید.
-این دارو می تواند باعث حساس شدن پوست شما شود، پس از ضدآفتاب، عینک آفتابی و لباس مناسب در صورت حساسیت به دارو استفاده نمایید.
-هنگام مصرف این دارو نباید به هیچ وجه نوشابه های الکلی بنوشید یا داروهای حاوی الکل مصرف کنید و این نکته را باید حداقل تا یک روز پس از اتمام درمان با این دارو رعایت کنید. در غیر این صورت ممکن است دچار یک واکنش بسیار ناخوشایند شوید که علایمی مثل تهوع ، استفراغ ، دل پیچه ، سردرد، تپش قلب ، برافروختگی و گرگرفتگی دارد
شرایط نگهداری دارو :
-دارو را دور از دسترس کودکان ، دور از گرما، نور مستقیم یا حرارت مرطوب نگهداری کنید.
- در صورتی که فرم سوسپانسیون برای شما تجویز شده است، دارو را طبق دستورالعمل موجود در بسته ی دارو، با آب جوشیده ی سرد شده تهیه کنید و دارو را قبل از مصرف خوب تکان دهید و حداکثر تا 14 روز در یخچال نگهداری کنید.
داروهای هم گروه مترونیدازول :
- نیتازوکسانید
- پنتامدین ایزوتیونات
منبع : مجله اینترنتی پادرا